Frá “Fugla­fjarðar fótbólts­felag” til “Ítróttar­felag Fugla­fjarðar”

Søgu­brot 2 - Petur Simonsen skrivar.

Fuglafjarðar fótbóltsfelag?

Í “Søgu­brotið 1” varð eitt nú komið inn á, tá Fugla­fjarðar bólt­felag varð stovnað. Víst varð til fundar­frágreiðing, sum er dag­fest 9. februar 1938, har tað m.a. stendur: “.. nakrir bólt­leikarar kalla saman til fundar í tí gamla skúlanum í Fugla­firði, og varð tá felag stovnað, ið varð nevnt Fugla­fjarðar bólt­felag.” Og seinni stendur eisini, hvørjir vóru valdir í nevndina, og at Poul Andreas Vørðhamar varð valdur til formann. Tað er viðkomandi at spyrja, um nakað fótbólts­felag ella bólt­felag er stovnað í Fugla­firði áðrenn 9. februar 1938.

Poul Andreas Vørðhamar (1914 – 1992). Formaður í Fugla­fjarðar bólt­felag, tá tað varð stovnað 9. februar 1938.

Eri ikki vitandi um nakað skjal, sum beinleiðis stað­festir, at eitt fótbólts­felag er skipað í Fugla­firði áðrenn februar 1938. Men kortini er tað nógv sum bendir á, at ein felags­skapur – form­liga skipaður ella ikki – hevur verið í bygdini, sum hevur tikið sær av fótbóltinum, síðani hann tók seg upp fyrst í 20. øld, og til Fugla­fjarðar bólt­felag varð stovnað í 1938. Niðanfyri verða trý viður­skifti nevnd.

Dømi 1: Í Søgu­brotið 1 varð nevnt, at fyrsti dysturin á ný­gjørda vøllinum á Mølini á Eiði var í 1916, og at hann var millum eiðis­menn og fugl­firðingar.
Dømi 2: Vit vita eisini, at fugl­firðingar tey næstu 20 árini spældu fótbólt á sandinum móti feløgum úr granna­bygdunum í Eystur­oynni. Og at teir har­umframt hava gjørt ymsar royndir at finna øki til ein annan fótbólts­vøll.
Dømi 3: Fyrst í februar 1938 kemur bræv av Eiði, sum er stílað til “Fugla­fjarðar fótbólts­felag”. Í brævinum verður m.a. sagt: “Á 25 ára festini hjá Eiðis fótbólts­felag tann 25. januar, hava gamlir fótbólts­spælarar á Eiði givið Steyp til feløgini í Eysturoy at kappast um. Vit senda eitt avrit av teimum áløgdu treytunum og vóna, at tit taka væl við hesum tilboðum.”

Øll hesi viður­skiftini tala fyri, at ein felags­skapur hevur verið í bygdini, sum hevur tikið sær av fótbóltinum – kanska ikki skipaður í einum felag og við eini formliga valdari nevnd, men kortini við sama endamáli og somu uppgávum.

Tó, ivaleyst er tað brævið av Eiði, dagfest 1. februar 1938, um steyp og steypa­kapping, sum at enda fær ungu fugl­firðingarnar at taka seg saman og formliga stovna “Fugla­fjarða bólt­felag”. – Eitt felag, sum kann vísa á ein stovnandi aðal­fund (tann 9. februar 1938), lóg/reglu­gerð, nevnd og formann. Hini fótbólts­feløgini í Eystur­oynni um hetta mundi eru, sum nevnt í Søgu­brotið 1, Eiðis bólt­felag (1913), Norðra­gøtu bólt­felag (1926) og Leirvíkar bólt­felag (1928).

Fugla­fjarðar bólt­felag – brøv úr Mykinesi um ÍSF

Bæði í 1938 og 1939 koma brøv, sum eru stílaði til “Fugla­fjarðar bólt­felag”. Umframt tey, sum koma av Eiði, eru trý úr Mykinesi.

Tað fyrsta er dag­fest 23. november 1938. Tað er stílað til formannin í “Fugla­fjarðar bólt­felag” og er undir­skrivað av Poul E Petersen, ítróttar­inspektøri. Poul E Petersen greiðir soleiðis frá: “Í summar varð ein nevnd sett, sum skuldi fyri­reikað eitt lands­felag fyri ítrótt í Føroyum. Nevndin valdi meg til formann, og skuldi eg royna at fáa upplýst hvussu nógv ítróttar­feløg í Føroyum vildu taka undir við okkum í hesum máli.” Síðani vísir Poul E Petersen til við­lagt lógar­uppskot, sum er gjørt til “hetta lands­felagið” fyri ítrótt í Føroyum, og biður felagið umrøða tað innan­hýsis og koma við upp­skoti til møguligar broytingar.

Í februar 1939 kemur aftur bræv úr Mykinesi. Nú er brævið stílað til Ismar Joensen, fomann í “Fugla­fjarðar bólt­felag”. Og aftur er brævið undir­skrivað av Poul E Petersen, ítróttar­inspektøri. Poul E Petersen skrivar: “Takki tygum fyri bræv tygara, og skal svara tygum uppá spurningar tygara”. Tað gongur fram av svarinum, at Ismar og Fugla­fjarðar bólt­felag hava spurt um lima­gjaldið til ÍSF og um møguligan studning til Leik­vøll. Viðvíkjandi lima­gjaldinum er onki avgjørt, men 5 til 10 kr. verða nevndar. Men hetta skulu lima­feløgini avgera. Og viðvíkjandi studningi til leik­vøll, svarar Poul E Petersen, at “vit hava í umbúna eina lóg um studning, so tað verður væntandi at slíkur studningur fer at kunna gevast um stutta tíð”.

Ismar Joensen (1919 – 2003). Var í fyrstu nevndini í Fugla­fjarðar bólt­felag. Bleiv helst formaður í 1940. Myndin er úr bókini “Í skrift og talu”.

Og aftur í mars 1939 kemur bræv úr Mykinesi til stjórn “Fugla­fjarðar bólt­felags”. Brævið er undir­skrivað av Poul E Petersen. Har stendur: “Stjórn ISF heldur fund í Havn týsdagin hin 4. apríl kl 8½ s.p. í lesi­stovu Sjómans­heimsins. Tit verða bidnir um at senda ein mann til hendan fund.”

Tríggjar rokningar

Í oktober 1939 kemur “Post­indkassering” frá Sam Olsen til “Bólt­felagið í Fugla­firði” fyri bólt. Kostnaðurin er 17,75 kr + porto 0,75 kr., til­samans 18,50 kr. Eina viku seinni er hetta goldið, og tann á post­húsinum, sum váttar inn­gjaldið, undir­skrivar seg S.E.
Eisini er ein rokning frá Innandals­haganum til “Fugla­fjarðar bólt­felag”. Teksturin er: An Leiga fyri 1939 á 10 kr. Hans Toftegaard váttar, at rokningin er “betalt”.
Og í januar 1940 er ein rokning frá Jacob Haraldsen til “Fugla­fjarðar Bólt­felag” fyri túr til Eiðis við deks­bátinum Vigilant. Upphæddin fyri túrin er 60 kr., og tað er Poul Nolsøe Olsen, sum váttar, at rokningin er “betalt”.

VIGILANT var deks­bátur, sum Jákup Haraldsen keypti frá Dánjal Jákup í Skips¬handlinum í 1937. Varð seldur aftur í 1945. Tað má sigast, at VIGILANT var í fjøl­broyttari vinnu: var m.a. við snøri undir Íslandi, á brugdu­veiðu undir Føroyum, sigldi við ís­fiski til Bretlands, førdi sand til Havnar fyri bretska her­valdið og var so eisini hendan fótbólts­túrin til Eiðis í januar 1940 við fugl­firðingum. Myndin er úr bókini “Handils­virkið Haraldsen í 75 ár”.

Fugla­fjarðar bólt­felag verður til Ítróttar­felag Fugla­fjarðar - fundar­bókin hjá Fugla­fjarðar kommunu 1941 og 1942

Við støði í brøvunum og skjølunum oman­fyri (frá 1938, 1939 og 1940) er greitt, at bólt­felagið í bygdini hevur navnið “Fugla­fjarðar bólt­felag”. Men í fundar­frásøgnini hjá Fugla­fjarðar kommunu tann 3. februar 1941 verður sipað til bræv frá “Ítróttar­felag Fugla­fjarðar”, sum søkir “um árligan studning til eina fótbólts­plenu”. Og sóknar­stýrið játtar 700 kr. fyri 1941. Eitt ár seinni, 2. februar 1942, er sóknar­stýrið aftur komið saman til m.a. at álíkna skatt. Og aftur er ein umsókn komin frá “Ítróttar­felag Fugla­fjarðar” um “studning til leik­vøll”. Hesaferð játtar sóknar­stýrið 2.000 kr.

Tað, at felagið í gerða­bókini hjá kommununi verður nevnt “Ítróttar­felag Fugla­fjarðar” tvey ár á rað, bendir á, at hetta nú mann vera tað almenna og vanliga navnið í bygdini. Og eisini, at tey, sum mynda felagið og skriva umsóknir, nú brúka navnið “Ítróttar­felag Fugla­fjarðar” – tó uttan, at navnið fyri tað nýtist formliga at vera broytt á einum aðal­fundi.

Veit, at tað ikki altíð er so skilagott at gera slíkar saman­beringar, men vit gera tað kortini – um ikki annað so til stutt­leikar. Skatta­inntøkan hjá kommununi í 1941 var 39.757 kr., og skatta­prosentið hetta árið var 6. Í 1942 var skatta­inntøkan 63.312 kr., og skatta­prosentið var 5.

Tað merkir, at skatta­inntøkan hjá kommununi í dag mann vera 1500 til 2000 ferðir so høg sum fyri 80 árum síðani. Men vit skulu eisini hava í huga, at skatta­prosentið í dag er umleið 4-5 ferðir so høgt sum í 1941-42. Tað ljóðar ikki av nógvum – 700 og 2000 kr. í studningi til ætlaða fótbólts­vøllin í bygdini, men í dagsins skatta­tølum er hetta helst 2-3 mió. kr. hvørt árið

Úr gerða­bókini hjá Fugla­fjarðar kommunu 3. februar 1941.

Úr gerða­bókini hjá Fugla­fjarðar kommunu 2. februar 1942.

Ítróttar­felag Fugla­fjarðar

Júst nær hendan broytingin er hend – hetta at “Fugla­fjarðar bólt­felag” verður broytt til “Ítróttar­felag Fugla­fjarðar” – er óvist. Men helst er tað einaferð í 1940. Navna­broytingin – sum kortini helst má sigast at vera óformlig – vísir eina hugburðs­broyting millum tey, sum higartil hava verið undangongu­fólk fyri fótbóltinum í bygdini. Møguliga kann stovnanin av ÍSF í 1939 hava givið íblástur til at hugsa breiðari enn bara um fótbólt og bólt­spøl. Og ivaleyst hevur Poul E Petersen, ítróttar­innspektørur, stovnari og fyrsti forseti í ÍSF’s havt sína ávirkan á hugburðin í bygdini og Føroyum sum heild. Við Poul Petersen er frælsa ítróttin, og ikki minst svimjingin, komin meira á skrá – bæði innan og uttan skúla­gátt.

Sigurð Petersen, sum m.a. hevði verið á árs­skeiði á Ollerup í ítrótti, kom aftur til bygdina sum lærari í 1938. Svimjing og frælsa ítróttin mundu vera eitt av hansara hjarta­málum. Og Sigurð, saman við Ismari, sigst at hava skrivað undir umsóknirnar til Fugla­fjarðar kommunu um stuðul til leik­vøllin. Hesi, og ivaleyst onnur strategisk viður­skifti, liggja helst aftan­fyri óformligu broytingina av navninum. Eitt av strategisku viður­skiftunum kann vera, at skal vøllurin fá stuðul frá kommunu, landi og stati, so skal hann eisini kunnu brúkast í sambandi við undir­vísingina í ítrótti í skúlanum.

Formliga navna­broytingin kemur 25. mars 1946, tá “Ítróttar­felag Fugla­fjarðar” verður stovnað “ella rættari at siga endur­stovnað”, sum tað stendur í bókini “Brot úr Fugla­fjarðar søgu”.

Meira um hetta í einum seinni søgu­broti.